Met de geleide- of assistentiehond op het openbaar vervoer: hoe gaat dat?
Afgelopen augustus was er veel ophef rond een misverstand op een bus van de Lijn. De chauffeur was niet helemaal op de hoogte van de regels en hij dacht ten onrechte dat een blindengeleidehond enkel mocht opstappen met een muilkorf om.
Naar aanleiding van dat misverstand lanceerde Symfoon een enquête naar de ervaringen met geleide- of assistentiehonden op het openbaar vervoer. Maar liefst 37 gebruikers van geleide- of assistentiehonden vulden de bevraging in en verschaften ons zo inzichten over hoe zij het openbaar vervoer beleven.
De deelnemers
De mensen die onze bevraging invulden, beantwoordden aan een heel divers profiel. Zo is de jongste respondent 21 en de oudste 75, terwijl het gros van de geënquêteerden tussen de 40 en 60 jaar oud was. We slaagden erin mensen te bereiken uit alle Vlaamse provincies, ongeveer een gelijk aantal uit West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Antwerpen, terwijl de deelnemersgraad in Vlaams-Brabant en Limburg ietsje lager lag. We kunnen dus besluiten dat de deelnemers representatief zijn voor de Vlaamse samenleving.
Eerst en vooral: lange wachttijden
In januari berichtte de Zondag dat er een schrijnend tekort is aan pleeggezinnen voor puppy’s en dat de wachttijd daarom kan oplopen tot wel vijf jaar. Die tendens blijkt ook uit onze enquête: 56% van de deelnemers moet 1 tot 3 jaar geduld hebben en slechts 18% had twaalf maanden na hun aanvraag al een hond. Bij 26% liep de wachttijd zelfs op tot langer dan drie jaar.
De populairste organisaties voor blindengeleidehonden blijken Scale Dogs en BCG Tongeren te zijn: samen voorzien die twee verenigingen bijna de helft van alle honden.
Op de bus, tram en trein
De bevraging toont aan dat 89 procent van de bevraagden minstens één keer per week het openbaar vervoer gebruikt in gezelschap van hun viervoeter. Een aanzienlijke minderheid, 11%, meldt zelden tot nooit het openbaar vervoer te gebruiken. Toch kunnen we niet besluiten dat het hebben van een geleidehond leidt tot frequenter gebruik van het openbaar vervoer: ongeveer de helft geeft aan dat ze nog steeds even veel de bus nemen als voordat ze een hond hadden.
Zij die er vaak op uit trekken met hun hond, merken dat ze vaker worden aangesproken door toevallige passanten. 81% geeft aan al vaker een aangename reactie te hebben gekregen. Slechts 19% geeft aan geen verschil op te merken als ze zich in gezelschap van hun viervoeter op straat begeven, in tegenstelling tot alleen. Opmerkelijk is ook dat één respondent aangeeft net minder aangesproken te worden als ze met haar hond op stap is dan wanneer ze alleen is.
Reacties van andere reizigers
Hoewel een geleide- of assistentiehond vaak een zeer grote hulp is en dit ervoor kan zorgen dat de persoon in kwestie vaker en meer wordt aangesproken, kwamen toch ook minder fijne ervaringen naar boven. Interessant is het verschil tussen negatieve reacties van medepassagiers en van chauffeurs. 43% van de respondenten kreeg al te maken met onvriendelijke opmerkingen van medepassagiers, tegenover slechts 19% afkomstig van de chauffeurs of conducteurs. Hieruit blijkt dus dat de medewerkers van de Lijn en de NMBS beter weten om te gaan met honden dan de andere passagiers.
We stellen drie tendensen vast in de negatieve opmerkingen van andere passagiers: ten eerste hebben sommige medereizigers last van hondenfobie en die kunnen nogal angstig of hysterisch reageren. Ten tweede klagen sommige mensen over hun allergieën. En tot slot ondervinden de respondenten meer geklaag tijdens de spits; tijdens die drukke momenten zou de hond te veel plaats innemen en wordt er soms zelfs geduwd tegen de hond of op de poten getrapt.
Frustraties over de medewerkers van de Lijn en de NMBS gaan bijvoorbeeld over chauffeurs die niet automatisch stoppen als ze een passagier met geleidehond zien wachten aan de halte. Verder is het ook vervelend wanneer de chauffeur snel wegrijdt en de gebruiker nog geen plaatsje heeft kunnen zoeken met de hond. Bovendien zijn deuren die maar half opengaan of weer te snel sluiten een bron van frustratie.
Tot slot
Er is dus toch nog wel werk aan de winkel. Symfoon is van mening dat een verdere sensibilisering van ziende passagiers over het nut van een geleide- of assistentiehond de negatieve reacties aanzienlijk zou verminderen. Ook moeten er dringend meer pleeggezinnen komen voor pups, zodat de wachttijden voor een hond kunnen verminderen.
Het goeie nieuws is wel dat het voorval op de bus in augustus geleid heeft tot langdurige gesprekken tussen de Lijn en de hondenschool BGHSG. In oktober bezochten enkele stafmedewerkers van de Lijn de school en dompelden zich onder in de wereld van blinden, slechtzienden en geleidehonden. Of hoe er uit een negatieve ervaring toch iets positiefs kan bloeien.
